Podstawą funkcjonowania w dzisiejszym świecie jest posiadanie wiedzy społecznej. Dzięki temu można określić zdolność tworzenia, utrzymywania relacji międzyludzkich oraz odpowiedniego zachowania w różnorodnych sytuacjach społecznych. Trening umiejętności społecznych to forma grupowa pracy z osobami, które doświadczają trudności społecznych. TUS jest programem do celowego i zaplanowanego uczenia umiejętności, a dzięki pracy w małej grupie można przećwiczyć i utrwalić nowe umiejętności w bezpiecznym środowisku.
Człowiek pozbawiony takiej umiejętności nie jest w stanie odczytać mimiki, intencji, ma problemy z interpretacją zachowań.
PRZYKŁADY UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNYCH
- zdolność działania w zespole- umiejętność pracy w grupie
- umiejętność rozwiązywania konfliktów- radzenie sobie z nimi
- asertywność- realizacja własnych potrzeb/interesów
- umiejętność okazywania uczuć i emocji w sposób akceptowany społecznie
- empatia
- wywieranie wpływu na inne osoby
- umiejętności negocjacyjne- na przykład podczas pracy w zespole
- umiejętność aktywnego słuchania
- rozpoznawanie intencji, zachowań i emocji innych
- nawiązywanie kontaktów interpersonalnych (zarówno prywatnych, jak i profesjonalnych) i podtrzymywanie ich
- odpowiednia reakcja na krytykę i odpowiednie wyrażanie jej
- umiejętność autoprezentacji i kształtowania własnego wizerunku.
ROLA TRENINGU UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNYCH
Można wyróżnić cztery role TUS:
- rola terapeutyczna, dzięki niej człowiek może zrozumieć swój potencjał oraz możliwości
- rola korekcyjna, człowiek zmienia swoje zachowanie, celem odpowiedzi na żądania społeczeństwa
- rola edukacyjna, uczymy się czegoś nowego z obszaru kompetencji społecznych
- rola kompensacyjna, pomoc w osiągnięciu najwyższego (dla danej osoby) funkcjonowania społecznego- trzeba uwzględnić wszystkie ograniczenia wynikające z deficytów np. niepełnosprawność intelektualną.
TECHNIKI WYKORZYSTYWANE W TUS
Wykonywanie instrukcji – każda z ćwiczonych umiejętności rozpisywana jest w formie instrukcji ,,krok po kroku”. Instrukcja może mieć również formę obrazkową – łańcuchy czynności;
Modelowanie – terapeuta modeluje instrukcje;
Udzielanie wzmocnień i ich stopniowanie – bazowanie na pozytywnych zachowaniach, skojarzeniach i pozytywnych emocjach. Ustalamy jaka nagroda jest najatrakcyjniejsza dla pacjenta i stopniujemy ją, po wystąpieniu pożądanego zachowania- nagradzamy;
Odgrywanie ról – zademonstrowanie instrukcji pacjentowi, potem on odgrywa rolę;
Aktywne podpowiadanie – terapeuta pełni rolę wspierającą, nie powinien wyręczać pacjenta przy wykonywaniu kroku z instrukcji. Należy też dać czas, aby pacjent mógł poprosić o pomoc, gdy jej potrzebuje;
Udzielanie informacji zwrotnych – muszą być nacechowane pozytywnie;
Przydzielenie zadań do wykonania – zadania do przećwiczenia w domu z bliskimi lub znajomymi.
NARZĘDZIA W TUS
karty emocji i sytuacji społecznych – fotografie, rysunki, filmy przedstawiające emocje
historyjki społeczne – tworzenie i zapisywanie opowiadań odzwierciedlających różne scenariusze sytuacji społecznych
notes rzeczy trudnych – może byś prowadzony w formie pisemnej lub obrazkowej
łańcuchy zdarzeń – albumy/plany aktywności – sekwencje zachowań przy określonych czynnościach
TUS OBEJMUJE 10 UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNYCH
- umiejętność inicjowania, ale i właściwego prowadzenia rozmowy;
- dyskutowanie;
- sposoby wyrażania krytyki, ale i umiejętność reagowania na krytykę;
- metody radzenia sobie z różnymi uczuciami – zarówno negatywnymi, jak i pozytywnymi;
- umiejętność słuchania innych ludzi, ale i zdolność do zadawania pytań;
- metody odmawiania;
- nauczenie, jak pracować w grupie;
- sposoby na rozwiązywanie konfliktów;
- rozróżnianie uczuć – zarówno swoich, jak i doświadczanych przez innych ludzi.